Με ανακοίνωση που κυκλοφόρησε την Παρασκευή, 12 Ιανουαρίου 2024, ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO) «επικύρωσε» τις δυσμενείς προβλέψεις για το 2023. Όπως ανακοινώθηκε, επιβεβαιώθηκε ότι η μέση παγκόσμια θερμοκρασία του πλανήτη ήταν η υψηλότερη που έχει ποτέ μετρηθεί: 1.45 ± 0.12 °C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα. Είναι πλέον φανερό ότι τα όρια που έχουν τεθεί από την παγκόσμια συμφωνία για τον περιορισμό των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων ώστε η μέση θερμοκρασία του πλανήτη να μην ξεπεράσει τους 1.5 °C είναι σχεδόν ξεπερασμένα από τα γεγονότα.
Σημειώνεται ότι οι 1.5 βαθμοί είναι συμβολικός αριθμός ο οποίος δεν εκφράζει οποιοδήποτε σημαντικό και μετρήσιμο κριτήριο αλλά επιλέχθηκε ώστε επικοινωνιακά να καταστεί ορόσημο σε όσο το δυνατό περισσότερο κοινό. Επιπλέον, αναφέρεται σε μέση κλιματική τιμή δηλαδή τους 1.5 βαθμούς σε χρονικό ορίζοντα κλιματικής περιόδου η οποία ορίζεται από δεκαετία μέχρι και τριακονταετία.
Όπως έχει αποδειχθεί, το φαινόμενο El Nino (η θέρμανση των επιφανειακών θαλασσίων υδάτων στο νότιο Ειρηνικό ωκεανό) έχει συντείνει στην αύξηση της θερμοκρασίας κατά το δεύτερο μισό του 2023 ενώ οι πιθανότητες το έτος που διανύουμε να είναι ακόμα θερμότερο, είναι αυξημένες. Για πρώτη φορά επίσης σε ανακοίνωση του WMO γίνεται αναφορά στις τεράστιες κοινωνικοοικονομικές επιδράσεις της αύξησης της θερμοκρασίας.
Στην παρακάτω εικόνα παρατίθεται η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ανά έτος, από την βιομηχανική επανάσταση μέχρι σήμερα, όπως έχει υπολογισθεί από διάφορους κρατικούς και ερευνητικούς οργανισμούς.
Εικόνα 1. Η μέση παγκόσμια θερμοκρασία για κάθε έτος από τη βιομηχανική επανάσταση μέχρι σήμερα όπως υπολογίζεται από διάφορα κυβερνητικά και ερευνητικά κέντρα
Έξι κορυφαία διεθνή σύνολα δεδομένων που χρησιμοποιήθηκαν για την παρακολούθηση των παγκόσμιων θερμοκρασιών και ενοποιήθηκαν από τον WMO δείχνουν ότι η ετήσια μέση παγκόσμια θερμοκρασία ήταν 1,45 ± 0,12 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα (1850-1900) το 2023. Οι παγκόσμιες θερμοκρασίες κάθε μήνα μεταξύ Ιουνίου και Δεκεμβρίου δημιουργήθηκαν νέες μηνιαίες εγγραφές. Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος ήταν οι δύο θερμότεροι μήνες που έχουν καταγραφεί.
Όπως ανέφερε η νέα Γενική Γραμματέας του WMO που ανέλαβε από την 1η Ιανουαρίου 2024, καθ. Celeste Saulo από την Αργεντινή, «Η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Μας επηρεάζει όλους, ιδιαίτερα τους πιο ευάλωτους. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να περιμένουμε άλλο. Αναλαμβάνουμε ήδη δράση, αλλά πρέπει να κάνουμε περισσότερα και πρέπει να το κάνουμε γρήγορα. Πρέπει να κάνουμε δραστικές μειώσεις στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να επιταχύνουμε τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».
«Η στροφή από την παγκόσμια ψύξη της La Niña, στη θέρμανση του El Niño μέχρι τα μέσα του 2023 αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στην άνοδο της θερμοκρασίας από πέρυσι. Δεδομένου ότι το El Niño έχει συνήθως τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στις παγκόσμιες θερμοκρασίες μετά την κορύφωσή του, το 2024 θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο θερμό», είπε.
«Ενώ τα γεγονότα του El Niño συμβαίνουν φυσικά και έρχονται και παρέρχονται από το ένα έτος στο άλλο, η μακροπρόθεσμη κλιματική αλλαγή επιδεινώνεται και αυτό οφείλεται αναμφισβήτητα στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η κλιματική κρίση επιδεινώνει την κρίση της ανισότητας. Επηρεάζει όλες τις πτυχές της βιώσιμης ανάπτυξης και υπονομεύει τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της φτώχειας, της πείνας, της κακής υγείας, του εκτοπισμού και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος».
Από τη δεκαετία του 1980, κάθε δεκαετία ήταν θερμότερη από την προηγούμενη. Τα τελευταία εννέα χρόνια ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί. Τα έτη 2016 (ισχυρό El Niño) και 2020 είχαν προηγουμένως χαρακτηριστεί ως τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί, με 1,29 ±0,12°C και 1,27 ±0,12°C πάνω από την προβιομηχανική εποχή.
Με βάση τα έξι σύνολα δεδομένων που παρουσιάζονται πιο πάνω, ο μέσος όρος της δεκαετίας 2014-2023 ήταν 1,20 ±0,12°C πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1850-1900, συνυπολογίζοντας βεβαίως και ένα περιθώριο αβεβαιότητας που ακολουθεί οποιαδήποτε στατιστική προσέγγιση:
«Οι ενέργειες της ανθρωπότητας κυριολεκτικά καίνε τη γη. Το 2023 ήταν μια απλή προεπισκόπηση του καταστροφικού μέλλοντος που περιμένει αν δεν ενεργήσουμε τώρα. Πρέπει να ανταποκριθούμε στις ρεκόρ άνοδος της θερμοκρασίας με πρωτοποριακές ενέργειες», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες (Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός είναι οργανισμός που ανήκει στον ΟΗΕ).
«Μπορούμε ακόμα να αποφύγουμε τη χειρότερη κλιματική καταστροφή. Αλλά μόνο εάν ενεργήσουμε τώρα με τη φιλοδοξία που απαιτείται να περιορίσουμε την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου και να αποδώσουμε δικαιοσύνη για το κλίμα», ανέφερε σε δήλωσή του.
Η μακροχρόνια παρακολούθηση των παγκόσμιων θερμοκρασιών είναι μόνο ένας δείκτης του κλίματος και του τρόπου με τον οποίο αλλάζει. Άλλοι βασικοί δείκτες περιλαμβάνουν τις συγκεντρώσεις ατμοσφαιρικών αερίων θερμοκηπίου, τη θερμότητα και την όξυνση των ωκεανών, τη στάθμη της θάλασσας, την έκταση του θαλάσσιου πάγου και το ισοζύγιο μάζας των παγετώνων.
Η προσωρινή έκθεση του WMO για την κατάσταση του παγκόσμιου κλίματος το 2023, που δημοσιεύθηκε στις 30 Νοεμβρίου, έδειξε ότι τα ρεκόρ καταρρίφθηκαν σε όλους τους τομείς.
Οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας ήταν εξαιρετικά υψηλές για μεγάλο μέρος του έτους, συνοδευόμενες από σοβαρούς και οικονομικά και οικολογικά επιζήμιους θαλάσσιους καύσωνες. Η έκταση του θαλάσσιου πάγου της Ανταρκτικής ήταν η χαμηλότερη που έχει καταγραφεί, τόσο για το ελάχιστο τέλος του καλοκαιριού τον Φεβρουάριο όσο και για το μέγιστο τέλος του χειμώνα τον Σεπτέμβριο.
Αυτές οι μακροπρόθεσμες αλλαγές στο κλίμα μας διαδραματίζονται μέσω του καιρού μας σε καθημερινή βάση. Το 2023, η υπερβολική ζέστη επηρέασε την υγεία και βοήθησε να πυροδοτήσει καταστροφικές πυρκαγιές. Οι έντονες βροχοπτώσεις, οι πλημμύρες, οι ταχέως εντεινόμενοι τροπικοί κυκλώνες άφησαν σημάδια καταστροφής, θανάτου και τεράστιες οικονομικές απώλειες.
Ο WMO θα εκδώσει την τελική του έκθεση για την κατάσταση του παγκόσμιου κλίματος 2023 τον Μάρτιο του 2024. Αυτή θα περιλαμβάνει λεπτομέρειες σχετικά με τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις στην επισιτιστική ασφάλεια, την κλιματική μετανάστευση και την υγεία.
Τι χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό της μέσης πλανητικής θερμοκρασίας
Επίσημα σύνολα δεδομένων
Τα συγκεντρωτικά στοιχεία του WMO βασίζονται σε έξι διεθνή σύνολα δεδομένων ώστε να παραχθεί μία όσο το δυνατό περισσότερο έγκυρη εκτίμηση θερμοκρασίας.
Το WMO χρησιμοποιεί σύνολα δεδομένων που βασίζονται σε κλιματολογικά δεδομένα από τοποθεσίες παρατήρησης και πλοίων και πλωτών μετεωρολογικών / υδρολογικών σταθμών σε παγκόσμια θαλάσσια δίκτυα, που αναπτύχθηκαν και συντηρούνται από την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των Ηνωμένων Πολιτειών (NOAA), το Goddard Institute for Space Studies της NASA (NASA GISS), το Hadley Center από το MetOffice του Ηνωμένου βασιλείου, και τη Μονάδα Κλιματικής Έρευνας του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Αγγλίας (HadCRUT), η ερευνητική ομάδα Berkeley Earth, η Ιαπωνική Μετεωρολογική Υπηρεσία και τέλος τον Ευρωπαϊκό Μετεωρολογικό Οργανισμό Μεσοπρόθεσμης Πρόγνωσης ECMWF. Η ανάλυση που γίνεται συνδυάζει εκατομμύρια μετεωρολογικές και θαλάσσιες παρατηρήσεις, μεταξύ άλλων από δορυφόρους, χρησιμοποιώντας ένα μοντέλο καιρού για την παραγωγή μιας πλήρους εκ νέου ανάλυσης της ατμόσφαιρας. Ο συνδυασμός παρατηρήσεων με μοντελοποιημένες τιμές καθιστά δυνατή την εκτίμηση των θερμοκρασιών ανά πάσα στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος σε όλο τον κόσμο, ακόμη και σε περιοχές με αραιά δεδομένα, όπως οι πολικές περιοχές.
Το 2023 κατατάχθηκε ως η θερμότερη χρονιά και στα έξι σύνολα δεδομένων.
Η Συμφωνία του Παρισιού
Η Συμφωνία του Παρισιού επιδιώκει να συγκρατήσει την αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας πολύ κάτω από τους 2°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, ενώ παράλληλα συνεχίζει τις προσπάθειες για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή αναφέρει ότι οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα για τα φυσικά και τα ανθρώπινα συστήματα είναι υψηλότεροι για υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5 °C από ό,τι σήμερα, αλλά χαμηλότεροι από 2 °C.
Μια μελέτη από τον WMO και το Met Office του Ηνωμένου Βασιλείου πέρυσι προέβλεψε ότι υπάρχει 66% πιθανότητα η ετήσια μέση παγκόσμια θερμοκρασία κοντά στην επιφάνεια μεταξύ 2023 και 2027 να είναι περισσότερο από 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα για τουλάχιστον ένα χρόνο.
Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, αυτό δεν σημαίνει απόλυτα ότι θα υπερβούμε μόνιμα το επίπεδο των 1,5°C που ορίζεται στη Συμφωνία του Παρισιού, η οποία αναφέρεται στη μακροπρόθεσμη θέρμανση για πολλά χρόνια. Αλλά οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες.
Δρ. Φίλιππος Τύμβιος,
Φυσικός – Μετεωρολόγος
Πηγή: Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός
https://wmo.int/media/news/wmo-confirms-2023-smashes-global-temperature-record
https://wmo.int/publication-series/provisional-state-of-global-climate-2023
