Στα ύδατα της Μεσογείου έχουν καταγραφεί σχεδόν χίλια ξένα ή μη ιθαγενή είδη.
Τον Οκτώβριο του 2014, ο Λόφτι Ραντούι ταξίδευε στα ρηχά αμμώδη νερά κοντά στο Γκράνουτς, μια μικρή παραλιακή πόλη στον κόλπο Γκέϊπς της Τυνησίας, με μια ομάδα ντόπιων ψαράδων. Διασχίζοντας τις κοίτες με θαλάσσια χόρτα και φύκια, οι ψαράδες έκαναν ένα ασυνήθιστο ψάρεμα.
Στα δίχτυα τους βρέθηκε μπλεγμένο ένα είδος καβουριού, το Portunus pelagicus ή μπλε καβούρι, που δεν ήταν εγγενές στην περιοχή. Στη συνέχεια οι ψαράδες ανακάλυψαν ότι στα δίχτυα τους, δεν πιάστηκε μόνο ένα αλλά 24 από αυτά τα καβούρια.
Ο Ραντούι, τότε ερευνητής στη Σχολή Επιστημών της Τύνιδας, στο Πανεπιστήμιο της Τύνιδας El Manar, σημείωσε την ανακάλυψη με ενδιαφέρον. Δεν ήξερε, ωστόσο, ότι ένα χρόνο αργότερα αυτό το μη ιθαγενές ή εξωγήινο είδος θα γινόταν εθνική κατάρα.
Αμέσως μετά, ο πληθυσμός των μπλε καβουριών αυξήθηκε. Ο Χακίμ Γκριμπάα, ένας ψαράς στο νησί Τζέρμπα, το θυμάται σαν να ήταν χθες. «Ήταν Πανικός», λέει ο Gribaa. «Το καβούρι αντιπροσώπευε σχεδόν το 70% των αλιευμάτων μου και δεν ήξερα τι να το κάνω».
Τα μπλε καβούρια ήταν παραγωγικά, αναπαράγονταν έως και τέσσερις φορές το χρόνο με γέννες 100.000 ανά θηλυκό. Αυτό το μαλακόστρακο είναι πολύ επιθετικό. Καταστρέφει τα δίχτυα, τσιμπάει τους ψαράδες και άλλα ψάρια. Ο τρόμος που προκάλεσαν τα καβούρια ήταν τέτοιος που έγιναν γνωστά τοπικά ως «Daesh», το αραβικό ακρωνύμιο για την ομάδα που αυτοαποκαλείται Ισλαμικό Κράτος.
Στην αρχή, οι ψαράδες υπέστησαν μεγάλες ζημιές στο βίος τους. Μη γνωρίζοντας τι να κάνουν το αλίευμα, χιλιάδες καβούρια έμειναν στοιβαγμένα στο λιμάνι, ή τα πέταξαν ξανά στη θάλασσα.
Το μπλε καβούρι έχει ανατρέψει την αλιευτική βιομηχανία της Τυνησίας με περισσότερους από έναν τρόπους. Αλλά μετά το αρχικό σοκ, έχει γίνει πλέον ένα από τα πιο περιζήτητα θαλασσινά της περιοχής.
Το μπλε καβούρι προέρχεται από τα νερά του Ινδο-Ειρηνικού και έφτασε στη Μεσόγειο Θάλασσα το 1898, περίπου μια δεκαετία μετά το άνοιγμα της διώρυγας του Σουέζ. Έκτοτε, το μαλακόστρακο έχει καταγραφεί σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου, από τη λεκάνη της Λεβάντας μέχρι τη Σικελία, εξαπλωμένο ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες, την ικανότητα μετανάστευσης και τις ναυτιλιακές δραστηριότητες.
Όπως για πολλά χωροκατακτητικά είδη, ο πολλαπλασιασμός του μπλε καβουριού έχει ενταθεί με την θέρμανση των επιφανειακών υδάτων, λόγω της κλιματικής αλλαγής και με την αύξηση της θαλάσσιας κυκλοφορίας.
Το μπλε καβούρι δεν απέχει πλέον από τη Μεσόγειο.
Ο λαγοκέφαλος
Ο λαγοκέφαλος (Siganus rivulatus και Siganus luridus), είναι άλλος ένας ιδιαίτερα δημοφιλής νεοεισερχόμενος επισκέπτης στη λεκάνη της Μεσογείου. Αυτά τα ψάρια καταβροχθίζουν τη βλάστηση που παρέχει ενδιαίτημα σε αυτόχθονα είδη, μειώνοντας την ιθαγενή βλάστηση – κυρίως φύκια από θόλο – έως και 65% στην Ελλάδα και την Τουρκία, αλλά και στην Κύπρο.
Σύμφωνα με ερευνητές για τις οικολογικές επιπτώσεις, στο πανεπιστήμιο της Νέας Νέας Νότιας Ουαλίας δεδομένου ότι το κουνελόψαρο είναι ένα τροπικό είδος που περιορίζεται γενικά σε ζεστά νερά, πιστεύεται ότι η μετακίνηση του συνδέεται με την υπερθέρμανση των ωκεανών».
Το καταστροφικό λεοντόψαρο
Ένας άλλος νεοεισερχόμενος στη Μεσόγειο προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία. Μερικές φορές θεωρείται το μοναδικό πιο επιζήμιο χωροκατακτητικό είδος που είναι γνωστό στην επιστήμη, το λεοντόψαρο (Peters miles) είναι ένα εξαιρετικά επιθετικό ψάρι με άγρια δηλητηριώδη αγκάθια.
Καλά γνωστό στις νότιες και ανατολικές περιοχές της Μεσογείου, κατευθύνεται πλέον δυτικά και βόρεια προς το Αιγαίο και το Ιόνιο πέλαγος. Το λεοντόψαρο τρώει μεγάλες ποσότητες μικρών ιθαγενών ψαριών και καρκινοειδών και το στομάχι του μπορεί να επεκταθεί έως και 30 φορές του αρχικού του όγκου για να χωρέσει την τροφή του.
Οι εμπειρίες από άλλα μέρη του κόσμου δείχνουν πόση ζημιά μπορεί να προκαλέσει. Στις Μπαχάμες, ήταν υπεύθυνο για τη μείωση της βιομάζας της λείας κατά 65% σε μόλις δύο χρόνια. Στις γαλλικές Δυτικές Ινδίες, το κόστος αυτής της εισβολής εκτιμάται σε περισσότερα από 10 εκατομμύρια ευρώ ετησίως λόγω ζημιών στις βιομηχανίες αλιείας και τουρισμού. Μια πρόσφατη ανάλυση του περιεχομένου του στομάχου σε λεοντόψαρα της Μεσογείου αποκάλυψε ότι το 95% της λείας τους, ήταν οικολογικά και οικονομικά σημαντικά εγχώρια ψάρια.
Συνολικά, η Μεσόγειος Θάλασσα είναι η πιο προσβεβλημένη στον κόσμο, με 986 ξένα είδη που καταγράφηκαν από το WWF το 2021, εκ των οποίων το 10% κατηγοριοποιούνται ως «χωροκατακτητικά» – που σημαίνει ότι είναι πιθανό να προκαλέσουν οικονομική ή περιβαλλοντική βλάβη.
Τις τελευταίες δεκαετίες, υπήρξε μια έκρηξη στον αριθμό των ξένων ειδών που εγκαθίστανται σε όλη τη λεκάνη, με καταστροφικές συνέπειες για την εγγενή βιοποικιλότητα . Η αλληλεπίδραση με τις νέες αφίξεις διαταράσσει εντελώς τα σταθερά οικοσυστήματα, αναφέρουν οι συντάκτες της έκθεσης του WWF.
Μετάφραση από BBC