Νέα

• ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΓΑΛΑΖΙΟΥ
• 30/04/2022

Πως η μεταβολή των θερμοκρασιών επηρέασε το 2021, την επιφάνεια της θάλασσας και τον αέρα

Η υπηρεσία Copernicus για την κλιματική αλλαγή (C3S) δημοσίευσε στις 22 Απριλίου την ετήσια έκθεσή της για την κατάσταση του κλίματος στην Ευρώπη (ESOTC 2021), η οποία εξετάζει τις κλιματικές διακυμάνσεις του 2021 στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Η έκθεση παρέχει επίσης το μακροπρόθεσμο πλαίσιο και τις τάσεις σε βασικούς δείκτες για την κλιματική αλλαγή.

Η παγκόσμια εικόνα του 2021 περιλαμβάνει αύξηση των θερμοκρασιών του επιφανειακού αέρα και της επιφάνειας της θάλασσας, παρουσιάζει άνοδο της στάθμης της θάλασσας και απώλεια μάζας παγετώνων ενώ στην Ευρώπη σημειώθηκαν ακραία φαινόμενα, όπως καύσωνες, ακραίες θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας, δασικές πυρκαγιές, πλημμύρες και ασυνήθιστα χαμηλές ταχύτητες ανέμου σε ορισμένες περιοχές.

Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, τα τελευταία επτά έτη ήταν τα θερμότερα που έχουν καταγραφεί, με το 2021 να συγκαταλέγεται μεταξύ των ψυχρότερων, και ότι η μέση παγκόσμια θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας (SST) για το 2021 ήταν η έκτη ή η έβδομη θερμότερη από το 1850. Ωστόσο, υπάρχει σαφής αύξηση σε παγκόσμιο επίπεδο τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα με τις παγκόσμιες θερμοκρασίες του επιφανειακού αέρα να έχουν αυξηθεί κατά 1,1-1,2 °C. Οι συνθήκες La Niña που εμφανίστηκαν στην αρχή και το τέλος του έτους (συσσώρευση ψυχρών επιφανειακών υδάτινων μαζών στον ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό) είχαν ως αποτέλεσμα οι μέσες θερμοκρασίες της θάλασσας για το 2021 να ήταν πιο ψυχρές σε παγκόσμιο επίπεδο από ό,τι τα τελευταία χρόνια, γεγονός που επηρέασε επίσης τις θερμοκρασίες του επιφανειακού αέρα στην ξηρά και στους ωκεανούς. Η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας συνέχισε να αυξάνεται κατά τη διάρκεια του 2021 (η συνολική αύξηση από το 1993 είναι περίπου 9 εκατοστά). Τα τελευταία ενοποιημένα στοιχεία έως το τέλος του 2020, δείχνουν ότι  η επιφάνεια των παγετώνων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής εξακολούθησαν να υποψωρούν μαζικά.

Θερμοκρασία

Η Ευρώπη είχε μια χρονιά θερμοκρασιακών αντιθέσεων. Ενώ οι ετήσιες θερμοκρασίες του επιφανειακού αέρα το 2021 ήταν μόλις περίπου 0,2 °C πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020 και δεν περιλαμβάνονται στα 10 θερμότερα έτη που έχουν καταγεγραφεί, οι ετήσιες θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας σε τμήματα της Βαλτικής και της Μεσογείου ήταν οι υψηλότερες από τουλάχιστον το 1993.

Η ευρωπαϊκή άνοιξη ήταν πιο δροσερή από τον μέσο όρο, με ορισμένα μέρη της Ευρώπης να βλέπουν μια πρώιμη έναρξη της άνοιξης, ακολουθούμενη από ένα όψιμο παγετό, ο οποίος επηρέασε τη γεωργική παραγωγή. Αντίθετα, το καλοκαίρι σημειώθηκαν πρωτοφανείς θερμοκρασίες, καθώς και σοβαρά και εκτεταμένα επεισόδια καύσωνα καθώς και ένα έντονα ισχυρό συμβάν πλημμύρας. Τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας ήταν επίσης ασυνήθιστα θερμές, με τμήματα της Βαλτικής και της Ανατολικής Μεσογείου να είναι υψηλότερα από τον μέσο όρο με θερμοκρασίες ακόμα και 5 °C άνω του μέσου κλιματικού επιπέδου.

Ταχύτητες ανέμου

Χαμηλότερες από τον μέσο όρο ταχύτητες ανέμου σε τμήματα της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης οδήγησαν σε μείωση του εκτιμώμενου δυναμικού παραγωγής αιολικής ενέργειας. Στις χώρες με τις πιο χαμηλότερες από τις μέσες ταχύτητες ανέμου περιλαμβάνονται η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Τσεχική Δημοκρατία, η Δανία και η Γερμανία. Σε ορισμένες περιοχές παρατηρήθηκε η χαμηλότερη ή η δεύτερη χαμηλότερη ετήσια ταχύτητα ανέμου τουλάχιστον από το 1979. Αντίθετα, τμήματα της νοτιοανατολικής Ευρώπης γνώρισαν πολύ υψηλότερες από τις μέσες ετήσιες ταχύτητες ανέμου.

Καλοκαίρι υψηλής θερμικής καταπόνησης και καταστροφικών δασικών πυρκαγιών

Η περιοχή της Μεσογείου επλήγη από ένα καλοκαίρι ακραίων φαινομένων, συμπεριλαμβανομένων έντονου και παρατεταμένου καύσωνα, ξηρασίας, ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών, ακραίας θερμικής καταπόνησης και δασικών πυρκαγιών.

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού καύσωνα, σημειώθηκαν πολλές καταγραφές θερμοκρασιών ρεκόρ, μεταξύ των οποίων ένα εθνικό ιστορικό για την Ισπανία στους 47 °C και ένα υπό εξέταση ευρωπαϊκό ιστορικό 48,8 °C στην Ιταλία. Σε ορισμένες περιοχές της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κύπρου, το κύμα καύσωνα διήρκεσε δύο έως τρεις εβδομάδες. Επιπλέον, οι ευρέως επικρατήσες ξηρές συνθήκες οδήγησαν σε πολυάριθμες καταστροφικές δασικές πυρκαγιές στις ίδιες περιοχές. Η συνολική έκταση που κάηκε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο στην περιοχή της Μεσογείου υπερέβη τα 800.000 εκτάρια.

Πλημμύρες στη Δυτική Ευρώπη

Οι σοβαρές πλημμύρες τον Ιούλιο προκάλεσαν καταστροφές σε περιοχές της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου, της Γερμανίας και ορισμένων γειτονικών χωρών. Σε ολόκληρη την Ευρώπη επικράτησε ένα αργά κινούμενο σύστημα χαμηλής πίεσης, το οποίο αντλούσε υγρό αέρα από μια ασυνήθιστα θερμά θερμή Βαλτική Θάλασσα. Στις 14 Ιουλίου 2021, παρατηρήθηκαν πρωτοφανείς ποσότητες βροχοπτώσεων και η επακόλουθη απόθεση νερού από ποταμούς σε τμήματα των λεκανών απορροής των ποταμών Μεύση και του Ρήνου εκτιμήθηκε επίσης ότι ήταν η υψηλότερη που έγινε από το 1991 και μετά. Το κορεσμένο έδαφος πριν από το συμβάν, παράλληλα με τις πρωτοφανείς βροχοπτώσεις, συνέβαλε στην ακραία φύση του συμβάντος. Ο συνολικός αριθμός των νεκρών στη Γερμανία και το Βέλγιο κατά το ακραίο αυτό γεγονός ξεπέρασε τους 120.

Αρκτική

Η Αρκτική κατέγραψε την 4η υψηλότερη ποσότητα ανθρακούχων εκπομπών από δασικές πυρκαγιές από το 2003, κυρίως από την Ανατολική Σιβηρία, αν και πολύ κάτω από τα επίπεδα ρεκόρ του 2020.

Σε σύγκριση με το 2020, οι θερμοκρασίες της Αρκτικής ήταν λιγότερο ακραίες, με μεγάλα τμήματα της Σιβηρίας να είναι ψυχρότερα από τον μέσο όρο, ιδίως στις αρχές του έτους. Οι έντονες δασικές πυρκαγιές στην υποαρκτική Σιβηρία οδήγησαν στην εξάπλωση του καπνού σε ολόκληρη την περιοχή της Αρκτικής. Η έκταση των πάγου της Αρκτικής παρέμεινε κάτω από τον μέσο όρο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου, ήταν πολύ πάνω από τις πρωτοφανώς χαμηλές τιμές των προηγούμενων ετών.

Οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου εξακολουθούν να αυξάνονται

Το 2021 οι παγκόσμιες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και μεθανίου (CH4) συνέχισαν να αυξάνονται. Σημειώθηκε ιδιαίτερα μεγάλη αύξηση της συγκέντρωσης μεθανίου στην ατμόσφαιρα. Οι εκτιμήσεις από δορυφορικά δεδομένα δείχνουν ότι οι συγκεντρώσεις CO2 αυξήθηκαν κατά περίπου 2,3ppm και CH4 κατά περίπου 16,5ppb.

Τα πορίσματα υπογραμμίζουν τις μακροπρόθεσμες αλλαγές του κλίματος παρά τη βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα που παρατηρείται

Η ευρωπαϊκή κατάσταση του κλίματος το 2021 αναδεικνύει τις μακροπρόθεσμες τάσεις σε βασικούς κλιματικούς δείκτες. Ορισμένοι δείκτες δείχνουν μικρή μεταβλητότητα από έτος σε έτος και ως εκ τούτου, τα περισσότερα έτη θα δείχνουν σαφή συνέχιση της τάσης αν και με διαφορετικά μεγέθη από έτος σε έτος. Κατά το τελευταίο έτος με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου και η στάθμη της θάλασσας συνέχισαν να αυξάνονται, ενώ οι παγετώνες συνέχισαν να χάνουν μάζα, όπως και οι παγετώνες της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής, αν και με χαμηλότερο ρυθμό από ό,τι άλλα τελευταία έτη με αποτέλεσμα να χάνονται 397 ± 12 και 93 ± 157 γιγατόνοι πάγου αντίστοιχα.

Άλλοι δείκτες, όπως η θερμοκρασία και ο θαλάσσιος πάγος, δείχνουν μεγαλύτερες διακυμάνσεις από έτος σε έτος ή ακόμη και δεσπόδια, οι οποίες προστίθενται σε αυτές τις μακροπρόθεσμες τάσεις. Ενώ το 2021 δεν κατατάχθηκε ως έτος ρεκόρ ούτε για την Ευρώπη ούτε για τον κόσμο, η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει θερμανθεί κατά περίπου 2 °C από την προβιομηχανική εποχή. Ολόκληρος ο πλανήτης έχει θερμανθεί μεταξύ 1,1 °C και 1,2 °C περισσότερο από την προβιομηχανική εποχή. Οι επιφανειακές θερμοκρασίες θαλάσσης δείχνουν σαφή μακροπρόθεσμη αύξηση και το 2021 ήταν η έκτη ή η έβδομη θερμότερη από τουλάχιστον 1850. Το 2021 η έκταση των πάγου της Αρκτικής κατατάχθηκε στη 12η θέση στην ελάχιστη ετήσια θέση του τον Σεπτέμβριο.

Συνοψίζοντας σχετικά με την έκθεση της υπηρεσίας C3S της ΕΕ(Copernicus Climate Change Service)

Το 2021 ήταν ένα έτος ακραίων φαινομένων, συμπεριλαμβανομένου του θερμότερου καλοκαιριού στην Ευρώπη, των καύσωνα στη Μεσόγειο, των πλημμυρών και των ανέμων ξηρασίας στη Δυτική Ευρώπη. Τα δεδομένα αυτά καταδεικνύουν ότι η κατανόηση των ακραίων καιρικών και κλιματικών συνθηκών αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία για βασικούς κοινωνικούς τομείς. Οι ακριβείς πληροφορίες για το κλίμα είναι πιο σημαντικές από ποτέ για να μπορέσουμε να λαμβάνουμε τεκμηριωμένες αποφάσεις. Η Υπηρεσία C3S της ΕΕ μας προσφέρει βασικές γνώσεις για το κλίμα στην Ευρώπη και τον κόσμο και συμβάλλει στην επίτευξη των ευρωπαϊκών κλιματικών φιλοδοξιών για την Πράσινη Συμφωνία και την επίτευξη μηδενικού ισοζυγίου. Επιστημονικοί εμπειρογνώμονες όπως η IPCC προειδοποίησαν ότι βρισκόμαστε εκτός χρόνου για να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5 °C. Η έκθεση αυτή τονίζει την επείγουσα ανάγκη να ενεργήσουμε καθώς στην Ευρώπη συμβαίνουν ήδη ακραία φαινόμενα που σχετίζονται με το κλίμα.

Πηγή:European State of the Climate, Copernicus: https://climate.copernicus.eu/about-us