Νέα

• ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
• 31/12/2021

Ο ανεξερεύνητος κόσμος των υποθαλάσσιων ηφαιστείων

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα είναι μέρος της φύσης και είναι μόνο μία πτυχή της καταστροφικής δύναμης που μπορεί να έχει, σε ένα από τα πολλά ξεσπάσματα της. Όταν συμβαίνουν στην ξηρά, οι ηφαιστειακές εκρήξεις αφήνουν πίσω τους καταστροφές σε κτίρια, εκτάσεις γης και κάποιες φορές, απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Από το 2015, περίπου το οκτώ τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε απόσταση 60 μιλίων από ένα ηφαίστειο με τουλάχιστον μία σημαντική έκρηξη. 

Τα ηφαίστεια αποτελούν πηγή κινδύνου και ευημερίας: τα γόνιμα εδάφη που δημιουργούνται από ηφαιστειακή τέφρα μπορούν να τροφοδοτήσουν τη γεωργία και η θερμότητα από την ηφαιστειακή δραστηριότητα μπορεί να αξιοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (γεωθερμική ενέργεια).

Η τρέχουσα επιστημονική γνώση για τα ηφαίστεια βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε εκρήξεις που παρατηρούνται στην ξηρά, αλλά οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η ηφαιστειολογία μπορεί να βοηθήσει στην παροχή πληροφόρησης και στην έρευνα των ωκεανών. 

Συγκεκριμένα, τα υποθαλάσσια ηφαίστεια βοηθούν ολοένα και περισσότερο τους επιστήμονες να κατανοήσουν τους θαλάσσιους βιογεωχημικούς κύκλους – τον τρόπο με τον οποίο τα θρεπτικά συστατικά κυκλοφορούν στους ωκεανούς. Το θεμέλιο της παραγωγικότητας των ωκεανών, και ως εκ τούτου της αλιείας που μπορεί να υποστηρίξει, βασίζεται σε αυτόν τον κύκλο.

Αυτή τη στιγμή, η ανθρωπότητα γνωρίζει περισσότερα για το διάστημα παρά για τα βυθισμένα θαλάσσια όρη που φιλοξενούν μερικούς από τους πιο μοναδικούς βιότοπους για ζωή στη Γη.

Ένας από τους πιο υποτιμημένους βιότοπους βιοποικιλότητας της Γης είναι, προς το παρόν, ως επί το πλείστον ένα μυστήριο. Αυτό άφησε ένα χάσμα στη συλλογική κατανόηση της πλήρους έκτασης, των σε μεγάλο βαθμό επιζήμιων επιπτώσεών μας στις υδάτινες περιοχές του κόσμου. 

Οι απειλές που αντιμετωπίζουν αυτοί οι βιότοποι, από την υπερθέρμανση των ωκεανών μέχρι την εμπορική αλιεία σε μια αμφιλεγόμενη, εκκολαπτόμενη βιομηχανία εξόρυξης βαθέων υδάτων, αυξάνονται.

Τα νησιά Ναούρου και Κιριμπάτι του Ειρηνικού, τα οποία είναι αποτέλεσμα ηφαιστειακού φαινόμενου, έχουν ζητήσει από τη Διεθνή Αρχή για τον Βυθό (ISA) να επισπεύσει την έγκριση για την έναρξη εργασιών εξόρυξης βαθέων υδάτων. Πολλοί επιστήμονες το βλέπουν ως απερίσκεπτο, ειδικά λόγω της περιορισμένης γνώσης για τα οικοσυστήματα των βαθέων ωκεανών.

Σε μια πρόσφατη παγκόσμια διάσκεψη κορυφής που πραγματοποιήθηκε από τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), χιλιάδες οικολόγοι, επιστήμονες και διπλωμάτες ψήφισαν συντριπτικά υπέρ ενός μορατόριουμ για την εξόρυξη βαθέων υδάτων και τα νέα συμβόλαια εξερεύνησης, έως ότου αποδειχθεί ότι τα θαλάσσια οικοσυστήματα μπορούν να προστατεύονται αποτελεσματικά.

Οι άνθρωποι έχουν εξερευνήσει μόνο ένα μικρό τμήμα της βαθιάς θάλασσας, όπου βρίσκονται τα περισσότερα ηφαίστεια της Γης. Εάν όλα αυτά τα υποβρύχια ηφαίστεια συγχωνεύονταν, η συνολική τους έκταση θα ισοδυναμούσε περίπου με την Ευρώπη και τη Ρωσία μαζί. Έτσι, η εξόρυξη βαθέων υδάτων γίνεται τρομακτική, με την έννοια ότι στοχεύει σε αυτούς τους βιότοπους βαθέων υδάτων – αβυσσαλέες πεδιάδες, θαλάσσια βουνά και υδροθερμικές οπές – για την εξόρυξη ορυκτών. 

Κανείς δεν μπορεί να χαρακτηρίσει το επίπεδο των πιθανών επιπτώσεων που θα είχε σε αυτά τα εύθραυστα οικοσυστήματα, που βρίθουν από θαλάσσια ζωή. Η συντριπτική πλειονότητα των ειδών εκεί κάτω παραμένει ανεξερεύνητη, ακριβώς λόγω του κόστους, της τεχνογνωσίας και της τεχνολογίας που απαιτείται για να γίνει αυτό.

Είναι αξιοσημείωτο ότι τα θαλάσσια βουνά έχουν αποδειχθεί ότι είναι σταθμοί για τη θαλάσσια ζωή που πραγματοποιεί ταξίδια στους ωκεανούς. Δηλαδή, είναι ωκεάνια φυλάκια όπου η ζωή μπορεί να αναζητήσει καταφύγιο, να ανεφοδιαστεί με καύσιμα και να μεγαλώσει απογόνους πριν προχωρήσουν στο ταξίδι τους.

Για παράδειγμα, οι θαλάσσιες χελώνες που προέρχονται από τον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο χρησιμοποιούν το Kavachi (ένα ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο στα νησιά Σολομώντα) ως σημείο διέλευσης για τροφή πριν προχωρήσουν.

Τα υποθαλάσσια ηφαίστεια μπορούν ακόμη και να προστατεύσουν τη ζωή από την κλιματική αλλαγή. Τα ρηχά βάθη θερμαίνονται πιο γρήγορα και οξινίζονται γρηγορότερα καθώς συνεχίζουμε να αντλούμε αέρια θερμοκηπίου στον ουρανό. Τα βαθύτερα θαλάσσια βουνά θα λειτουργήσουν πιθανότατα ως κάστρα για τη βιοποικιλότητα.

Οι επιστήμονες έχουν δημιουργήσει στα 300 μίλια δυτικά από την ακτή του Όρεγκον, το Axial Seamount, ένα παγκόσμιο μοντέλο ενός υποθαλάσσιου ηφαιστειακού παρατηρητηρίου. 

Οι ειδικοί έχουν συνδέσει το ενεργό ηφαίστειο με εκατοντάδες αισθητήρες και κάμερες, στέλνοντας τεράστιες ποσότητες δεδομένων πίσω στην ακτή. Ο στόχος είναι να έχουν μια συνεχή ματιά σε πυροτεχνήματα της ηφαιστειακής δραστηριότητας που κρύβονται στις σκοτεινές εσοχές του ωκεανού – ώστε να αρχίσουν να απαντάν σε μερικές από τις μακροχρόνιες ερωτήσεις σχετικά με το πώς αυτή η δραστηριότητα επηρεάζει τον πλανήτη μας.